La Khê Làng Tôi

Ngày 20 và 21 tháng 3 năm 1996 nhằm ngày 02 và 03 tháng 2 năm Bính Tý, dân làng La Khê tề tựu về đình làng để đi chạp Cô Mộ và hiệp kỵ ba Ngài Công Đức. Đây là Lễ Tế Xuân truyền thống hàng năm. Năm nay bộ mặt làng có nhiều nét nổi bật: Đường làng, đường xóm đã được đúc xi măng. Hệ thống đèn điện chiếu sáng ban đêm tại các đường xóm, đường làng đã lắp đặt xong. Đình làng sau ba tháng trùng tu tôn tạo giờ trông uy nghi rạng rỡ hơn nhiều. Dân làng làm ăn sinh sống ở xa có dịp về dự lễ đông hơn. Những người ở quá xa, ở nước ngoài thì gia đình ở làng quay video để gởi những hình ảnh của bà con làng xóm than thuộc như là điều mừng vui hãnh diện vì những điều “đi trước” của La Khê. Sáng sớm hôm đó bên hông Đình, trước trường tiểu học, tại các ngã ba xóm, đầu làng và cuối làng đều có dáng Thông Báo ra mắt của ban khuyến học La Khê và phát động phong trào - học sinh La Khê học giỏi – trong toàn thôn. Một sự kiện làm mới cho làng ta đầu xuân Bính Tý.
Đến nay cũng gần hai năm kể từ khi chương trình khuyến học thai nghén và phát triển. Chúng ta cùng nhìn lại những bước đi này.



NÉT RIÊNG LA KHÊ VÀ KHỞI ĐẦU TỪ NHỮNG TẤM LÒNG

Như những làng quê ở Huế, mỗi làng quê xưa đều có một nghề truyền thống: Triều Sơn chằm nón, Mậu Tài làm kim, Chợ Dinh may áo, Nam Thanh đúc gạch. Làng La Khê làm bột, một nghề thủ công độc đáo. Năm mươi năm trước đây, dân số trong làng khoảng bằng một phần năm dân số ngày nay. Hầu hết sinh sống bằng nghề nông và nghề làm bột là nghề truyền thống có tính cách gia đình. Đàn ông con trai lo việc cày bừa, kéo rớ, đơm chẹp; trẻ con chăn trâu, đàn bà con gái lo việc bếp núc, vá áo, xay lúa giã gạo, nuôi heo nuôi gà…. lớn lên học nghề quết bột. Hết đồng áng buôn việc thì hội hè đình đám, hò giã gạo, đua ghe, bài bạc, chè chén…Cuộc sống làng quê đều đặn như thế trôi qua hằng bao thập kỷ với đường sá hê hủng trong mùa nắng, sì sụp trong mùa mưa, bà con lam lũ quanh quẩn sau lũy tre xanh. Người được đi học trong làng thuở ấy chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Tri thức và đạo lý được cô đúc lại thông qua từ kinh điển của các cụ nhà nho. Từ nhà ra việc Họ việc Làng tạo nên nền nếp un đúc con người thành giá trị phong cách với lễ nghĩa và đức hạnh. Làng có 3 xóm, dân làng lại bà con dây mơ rễ má chằng chịt với nhau qua bao đời. Dân làng gắn bó với mảnh vườn, luống đất, túp lều, con trâu, cái đìa, cái chẹp…và gắn bó xóm giềng lân lý với nhau. Bến nước, Ngôi Đình, nhà thờ Họ là những ấn tượng khắc sâu trong lòng mỗi người. Sự thay đổi chậm chạp trong lề lối cũ, trong nếp sống, trong quang cảnh chung của xóm làng càng làm cho nét quê ấy rõ lên trong lòng người. Các thập kỷ sau này, cuộc sống dần dần thay đổi. Những trai tráng ngày xưa ngần ngại xa làng buột phải xa làng. Việc giao tiếp ngày càng rộng, hiện tượng “bỏ làng ra đi” không còn là điều lạ lùng và đáng chê trách nữa. Và đến nay thì không kể hết bao nhiêu người con dân La Khê đã sống xa Làng, lập nghiệp nơi đất khách quê người.

Có lẽ sẽ không sai lắm nếu nói rằng người có Tâm, có trí khi lưu lạc phương xa dù hoàn cảnh nào, điều kiện sống ra sao thì mãi mãi họ là những người nặng tình quê hơn. Hẳn rằng có xa mới nhớ mới thương và phải có tấm lòng mới thấy quê hương làng xóm canh cánh bên mình cùng những ân tình đã dành cho mình thời quá khứ nơi mình đã được sinh ra và lớn lên … Dù lúc còn ở quê hương đã ấm lạnh ngọt bùi hay đói rách cay đắng vẫn là những kỷ niệm êm ái một thời nơi nuôi ta lớn. Lòng nhớ quê thúc đẩy bao người ấp ủ những ước mơ được góp phần làm cho xóm quê đổi mói, mong ước cho anh em, bà con, bè bạn, các cháu … có cuộc sống càng ngày càng khả quan hơn.

KHUYẾN HỌC LA KHÊ, CHẶNG ĐƯỜNG ĐẦU

…Chúng tôi xin mạn phép trình bày với quý vị những nổ lực các cháu mang lại theo trình tự như sau:

- Năm học 94 – 95 khi chưa có Ban Khuyến Học, chưa có nguồn động viên cổ vũ nào ngoài gia đình, nhà trường, thì làng chúng tôi cuối năm học đó có 34 cháu được các trường khen thưởng.

- Năm học 95 – 96 sau học kỳ một của các cháu, Ban Khuyến Học thôn được thành lập, được sự hổ trợ của nhóm chủ trương Khuyến Học dành cho con em La Khê ở Hoa Kỳ, sự cổ vũ nhiệt tình của các anh chị hảo tâm ở thành phố Hồ Chí Minh, với chương trình khuyến học cụ thể; kết quả năm ngoái có 65 em học sinh được các trường khen thưởng.

- Năm nay 96 – 97 chúng tôi trình diện trước quý vị, bà con 90 em học sinh đã được các trường khen thưởng; đó là Quốc Học, Nguyễn Huệ, Hai Bà Trưng, Gia Hội, Thống Nhất, Trung Học Cơ Sở Hương Vinh, Tiểu Học Phú Hòa, Tiểu Học Số 1 và Số 2 Hương Vinh… Ngoài ra, làng cũng có các cháu được các trường tuyển cho đi thi và đạt học sinh giỏi cấp huyện, cấp thành phố…

- Ngày 30 tháng 9 năm 97, được các anh chị ở thành phố Hồ Chí Minh tài trợ thêm, Ban Khuyến Học La Khê đã trợ cấp cho 12 cháu học sinh có hoàn cảnh khó khăn, mỗi cháu 50.000 đồng và cấp phát thêm cho 4 cháu trúng tuyển đại học (trong số 6 cháu trúng tuyển nêu trên), mỗi cháu 250.000 đồng nữa (ngân khoảng nầy do các anh chị ở Hoa Kỳ gởi về để cấp phát cho học sinh thi đổ đại học năm 96 còn tồn đọng lại).

- Thành lập tủ sách khuyến học: Đầu năm học này anh Phan Quý Nam ở thành phố Hồ Chí Minh đã quyên góp và gởi về làng – qua Ban Khuyến Học – hơn 500 quyển sách, truyện thiếu nhi, để xây dựng tủ sách khuyến học. Tủ sách này tạm thời do anh Phạm Hiển quản lý và ngày 15 tháng 9 năm 97 đã bắt đầu cho các cháu học sinh và các bạn cần đọc ở làng xử dụng. Hiện nay mỗi ngày có 30 lượt các cháu mượn về nhà hoặc đến đọc tại chỗ. Các sách báo, truyện đều có đóng dấu đỏ “Khuyến Học La Khê”.

VÀI SUY NGHĨ


Chúng tôi nghĩ rằng, tác dụng của khuyến học không những chỉ đạt được ở sự tiến bộ của các cháu học sinh trong làng mà còn hình thành rõ nét mối liên hệ giữa bà con xa làng. Có dịp thăm bà con La Khê ở xa ta được nghe câu hỏi thường tình “dạo ni làng có chi khác không ?”. Và nếu hôm nay thì ta vui vì có nhiều điều để nói.

NHỮNG ƯỚC MƠ